Brieven

Inleiding

Vrouw Vonk

Vrouw Vonk

Vrouw Vonk organiseerde niet alleen huisbijeenkomsten of conventikels, maar schreef ook veel brieven en preken. Een deel van die brieven en doorslagen van brieven is in het bezit van Dirk Plaizier gekomen en na het overlijden van mijn ouders in mijn bezit. Enkele doorslagen zijn slecht leesbaar en heb ik daarom niet kunnen publiceren. Er zijn ook brieven van anderen bewaard gebleven, die ik eveneens heb gepubliceerd op de site. De brieven heb ik bewerkt, voor zover er sprake is van verouderd taalgebruik, spel- en taalfouten en onvolledige zinsbouw. Gij en u heb ik vaak vervangen door ‘je’ of ‘jij’. Mijn vader, Dirk Plaizier, was in 1929 19 jaar oud! Ik heb zoveel mogelijk geprobeerd verwijzingen naar bijbelteksten te achterhalen, waarbij ik gebruik heb gemaakt van de Jongbloed editie van de Statenvertaling. Soms verwijs ik ter verduidelijking ook naar de Nieuwe Bijbelvertaling.

De brieven heb ik als volgt gegroepeerd:

  • Het driespan: brieven van Vrouw Vonk aan het – door haar zo genoemde – driespan, te weten Dirk Bik, Dirk Plaizier en Gerard Hogendoorn, een brief van de Hervormde Gemeente in Terbregge en een brief van Dirk Bik aan dominee W. Baaij.
  • Willem Huijskes: brieven van hem aan Vrouw Vonk en brieven van haar aan Willem Huijskes, brieven van dominee Baaij aan Willem Huijskes.
  • Familie e.a.: Brieven van Vrouw Vonk aan een broer, een zus, een vriendin en aan dominee L. Boone.

Spiritualisme
In een van de brieven van Willem Huijskes aan Vrouw Vonk wordt zij door H. Bik (Henk Bik, een broer van Dirk Bik) gezien als een spiritis. Ik neem aan dat hij ‘spiritualist’ bedoelde.
Volgens de definitie van Geoffrey Dipple is spiritualisme “een theologische houding die een directe relatie tot God door de Geest op de voorgrond stelt en een uiterlijke bemiddeling door sacramenten, de Bijbel of het geestelijke ambt afwijst of uitsluit.”¹
In mijn artikel ‘Geroepen om te getuigen’ heb ik geprobeerd aan te tonen dat de 16e eeuwse theologen Coornhert en Herbers volgens deze definitie niet tot de spiritualisten behoorden. Er was geen sprake van een directe relatie met God, eerder van een innerlijke roeping.
Uit de brieven van Vrouw Vonk, Willem Huijskes en Dirk Bik zou opgemaakt kunnen worden dat deze gelovigen wel in directe relatie met God stonden.
Vrouw Vonk gebruikt zinsneden als: “De Heer liet mij zien …”, “Jaren geleden sprak de Here …”, “Vanmorgen liet de Here mijn ziel eens zien …”, “Daarom is mijn ziel zo nauw aan Zijn ziel verknocht.”, “Hij heeft het mij jaren geleden gezegd: “Je zal niets overhouden dan Mij alleen.”
Uit de brieven van Huijskes blijkt een nog directer contact met God: “Zelfs heeft de Here mij eens in de nacht wakker gemaakt.”, “Toen kreeg ik de boodschap …”, Ik werd wakker gemaakt en wist dadelijk dat het de Heer was.” “Toen zei de Here …”, Toen sprak de Here zo duidelijk en liefderijk …”. Hij vraagt zich af of Vrouw Vonk ook zoiets heeft ondervonden, “hoewel ik het weinig aantref, dat de Here tot de mens spreekt”.
Uit de brief van Dirk Bik blijkt dat God weliswaar niet met hem spreekt maar dat Dirk veel ziet: “Dit kreeg ik van de week zo duidelijk te zien.”, “… hoewel ik veel te zien krijg en ook te verstaan.”, “Ik kan het niet zo goed uiteenzetten als dat ik het zie.” Uit de brief kan worden opgemaakt dat Dirk meende over profetische gaven te beschikken: “Profetisch moet ik het u zeggen dat de bestemde tijd gekomen is dat de Heiligen het Rijk zullen bezitten.”
Er is sprake van een direct contact met God, maar geen van drieën wees uiterlijke bemiddeling door de Bijbel of het geestelijk ambt af. Integendeel, de Bijbel vormde een voortdurende bron van inspiratie. Vrouw Vonk liet zich zelfs fotograferen met haar hand op de Statenbijbel. Dirk kreeg voor zijn 25e verjaardag een Statenbijbel cadeau van Vrouw Vonk, Dirk Plaizier en Gerard Hogendoorn. Willem Huijskes had borden met bijbelteksten in zijn voortuin.
Ook het contact met predikanten werd niet vermeden: Vrouw Vonk had contact met dominee Boone, Dirk Bik en Willem Huijskes met dominee Baaij. Er werden diensten bijgewoond van bevindelijke gemeenten.
Ook Vrouw Vonk, Dirk Bik en Willem Huijskes voldoen dus niet in alle opzichten aan de definitie van het spiritualisme.

Voetnoot

¹ Geoffrey Dipple, ‘Spiritualismus’, www.mennlex.de (14-8-2015).

Kees Plaizier
augustus 2015

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *